مقایسه عملکرد برتری یک طرفه و برتری متقاطع در اجرای مهارت دارت

مطمئناً بهترین و حیاتی ترین گیرنده حسی در مورد حرکت اشیا و دنیای اطراف چشم می باشد (اشمیت و لی ، 2005). برخی عصب شناسان تفاوت انسان با پستانداران را در برتری یکی از اعضای قرینه بدن اعم از دست، پا، چشم و یا نیمکره های مغز می دانند(سیچ ،1987). سوتل (2008) بیان می کند بیشتر مردم از یک طرف بدنشان بیشتر و راحت تر از طرف دیگر استفاده می کنند و در هنگام استفاده از آنها ماهرانه تر از طرف دیگر عمل می کنند که این ویژگی اغلب به عنوان دست غالب راست یا چپ و یا پای غالب راست یا چپ شناخته است. سیستم بینایی از این قاعده مستثنی نیست و افراد معمولا ترجیح می دهند در انجام یک مهارت مشخص از یک چشم بیشتر استفاده می کنند که به عنوان چشم غالب شناخته می شود. چشم برتر، چشمی است که چشم دیگر را در انجام وظایفی که مستلزم ردیابی و تثبیت بینایی است، هدایت می کند (سیچ، 1978). این برتری منجر به اثرات ادراکی متعدد می شود. افراد در هنگام استفاده از چشم خود دقیق تر هستند و تصاویر دیده شده توسط چشم برتر واضح تر و بزرگتر است. همچنین محو شدن تصویری که با چشم غالب دیده می شود، آرام-ترصورت می گیرد (شنور ،2006). چشم برتر با انواع برتری های جانبی بدن ارتباطی ندارد (سوتل، 2008). سادینو و مک مانوس (1998) بیان کردند که 90% افراد راست دست و حدود 80 % راست پا و 70 % راست چشم وحدود 60 % راست گوش هستند. گریفیتس(2003) اظهار کرد که چشم غالب پیش-بینی کننده مطمئنی برای دست غالب نیست. در یک مطالعه چندگانه مک مانوس و پوراک (1999) یافتند که 35 % راست دست ها و حدود یک سوم جمعیت دنیا دارای چشم غالب چپ هستند و برای تکالیف یک چشمی، بیشتر از چشم چپ استفاده می کنند. اگر چشم برتر افراد در همان سمتی باشد که دست برترشان (دست و چشم غالب راست یا دست و چشم غالب چپ)قرار دارد، دارای برتری یکطرفه و افرادی که دست برترشان در سمت مخالف باشد (دست غالب راست و چشم غالب چپ یا بالعکس) دارای برتری متقاطع هستند(ایساکس، 2002). نتایج تحقیقات نشان داده است که افراد با برتری متقاطع در ورزش هایی مانند گلف، کریکت و بیسبال که ورزشکار باید برای اجرای آن به پهلو بایستد برتری دارند (شنور ،2006). چشم غالب تمرکز توجه، در برابر محرک بیرونی مانند آمدن توپ یا حرکت رقیب را هدایت می کند. این نشان می دهد که چشم برتر باید نقش معنی داری در رشد مهارت حرکتی بازی کند که این شامل تکالیف هدف گیری مانند دارت تیروکمان و ضربه گلف و همچنین ورزش هایی با سرعت بالا مانند تنیس و فوتبال می شود(استینبرگ ،1999).متغیر چشم غالب در میان دانش آموزان می تواند نقش کلیدی در رشد یک برنامه درسی انفرادی مناسب بازی کند پس تعیین آن باید در طراحی برنامه گنجانده شود (استینبرگ، 1999).با توجه به هدف های تحقیق و پژهش روش تحقیق نیمه تجربی انتخاب شد که از طریق پیش آزمون و پس آزمون انجام گرفت. از بین دانشجویان پسر دانشگاه شهید چمران که در نیمسال دوم سال تحصیلی 88-89 تربیت بدنی عمومی 1و2 اتخاذکرده بودند ، به طور تصادفی100 نفر از دانشجویان انتخاب شدند. از این افراد خواسته شد که فرم اطلاعات فردی را پرکنند. سپس از آنها آزمون سوراخی در کارت و پرتا گرفته شد تا چشم غالب آنها مشخص شود. افرادیکه دارای ویژگی های زیر بودند از تحقیق حذف شدند. 1. از عینک طبی استفاده می کردند. 2. کسانیکه در انجام مهارت های هدفگیری به ویژه دارت تجربه داشتند. 3. کسانیکه در هنگام نوشتن، پرتاب کردن توپ و گرفتن راکت از یک دست مشخص استفاده نمی کردند. 4. کسانیکه در آزمون پرتا و سوراخی در کارت به وسیله یک چشم مشخص هدف را نمی-دیدند. 25 نفر دارای برتری یکطرفه و 15 نفر دارای برتری متقاطع بودند که از بین این افراد10 نفر برای گروه برتری یکطرفه و 10 نفر برای گروه برتری دوطرفه به طور تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه قرار گرفتند.به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات مورد نظر از spss نسخه 18 در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. از روش های آماریt مستقل و t وابسته برای مقایسه این دو گروه استفاده کردیم..12 جلسه تمرین برگزار شد که در آن آزمودنی ها 30 تیر به عنوان تمرین‏ پرتاب می کردند. که امتیاز آن ثبت نمی شد. بعد از آن 30 پرتاب انجام می دادند که پس از هر 6 پرتاب 30 ثانیه استراحت وجود داشت که امتیازهای این 30 تیر نیز بر اساس نمره گذاری 1،3و5 ثبت می شد. نتایج پیش آزمون نشان داد که این دو گروه تفاوت معناداری با هم نداشتند.پس از تجزیه و تحلیل های آماری به نتایج زیر دست یافتیم. همانطوریکه در جدول 2 مشاهده می کنید بین پیش آزمون و پس آزمون در هر دو گروه تفاوت معناری وجود دارد که نشان می دهد هر دو گروه مهارت را کسب کرده اند. آماری شاخص آزمودنی میانگین انحراف استاندارد مقدار t درجه آزادی سطح معنی داری پیش آزمون (برتری یکطرفه) 600/31 376/4 953/7 9 000/0 پس آزمون (برتری یکطرفه) 700/51 583/6 پیش آزمون (برتری متقاطع) 100/32 840/4 533/15 9 000/0 پس آزمون(برتری متقاطع) 00/54 055/6 جدول(2):تاثیر تمرین بر اکتساب مهارت دارت در دو گروه برتری یکطرفه و متقاطع همچنین یافته ها نشان داد که بین پس آزمون و یادداری تفاوت معناداری وجود ندارد.به عبارت دیگر مهارت کسب شده پس از یک دوره بی تمرینی نیز حفظ شده و یادگیری پایدار بوده است. آماری شاخص آزمودنی میانگین انحراف استاندارد مقدار t درجه آزادی سطح معنی داری پس آزمون (برتری یکطرفه) 700/51 583/6 426/0 9 680/0 یادداری (برتری یکطرفه) 900/50 846/2 پس آزمون (برتری متقاطع) 00/54 055/6 355/0 9 731/0 یادداری (برتری متقاطع) 300/53 368/3 جدول(3): تاثیر تمرین بر یادداری مهارت دارت در دو گروه برتری یکطرفه و متقاطع همانطوریکه در جدول (4) مشاهده می کنید در مرحله اکتساب عملکرد گروه برتری یکطرفه تفاوت معناداری با گروه برتری متقاطع معناداری ندارد. شاخص آماری آزمودنی میانگین انحراف استاندارد مقدارt درجه آزادی سطح معنی داری پس آزمون (برتری یکطرفه) 700/51 583/6 813/0- 9 000/0 پس آزمون(برتری متقاطع) 00/54 055/6 جدول(4): مقایسه عملکرد افراد با برتری یکطرفه و متقاطع در اجرای مهارت دارت در مرحله اکتساب و در نهایت نتایج مربوط به مقایسه عملکرد افراد با برتری یکطرفه و متقاطع نشان داد که تفاوت معناداری بین عملکرد این دو گروه در مرحله یادداری وجود ندارد. شاخص آماری آزمودنی میانگین انحراف استاندارد مقدارt درجه آزادی سطح معنی داری یادداری (برتری یکطرفه) 900/50 846/2 721/1- 9 102/0 یادداری (برتری متقاطع) 300/53 386/3 جدول (5): مقایسه عملکرد افراد با برتری یکطرفه و متقاطع در اجرای مهارت دارت در مرحله یادداری بحث و نتیجه گیری همان طور که قبلاً بیان گردید هدف از این تحقیق مقایسه افراد با برتری یکطرفه و متقاطع در اجرای مهارت دارت بود. جهت دستیابی به این هدف فرضیه هایی آزمون شدند که در این بخش نتایج حاضر با تحقیقات دیگر مقایسه گردیده و سپس به بحث، بررسی و نتیجه گیری در مورد آنها پرداخته می شود. ?یافته های این تحقیق بیانگر این است که تمرین باعث بهبود عملکرد افراد با برتری یکطرفه و متقاطع در اجرای مهارت دارت می شود. به عبارتی تمرین باعث بهبود معنی داری در سطح اجرای مهارت دارت در مراحل اکتساب و یادداری شد. همچنین تفاوت معناداری بین اجرا در مرحله اکتساب با مرحله یادداری وجود نداشت، که این نشان می دهد که سطح مهارت آزمودنی ها در فاصله یک هفته بعد از آزمون اکتساب تغییر چندانی نکرده و پیشرفت تا حدودی ثابت بوده است. که نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق لاولی (1970) همخوان بود وی نشان داد که تمرین باعث افزایش مهارت در افراد با برتری یکطرفه و متقاطع می شود حتی اگر تمرین با چشم غالب و یا با چشم غیر غالب صورت گرفته باشد که بر اساس تعریف یادگیری حرکتی این نتیجه کاملا واضح است. ?یافته های این تحقیق نشان داد که بین عملکرد افراد با برتری یکطرفه و برتری متقاطع در مرحله اکتساب و یادداری تفاوت معناداری وجود ندارد. به عبارت دیگر تعامل بین دست و چشم غالب در موفقیت و اجرای مهارت دارت تاثیر ندارد. نتایج این تحقیق با بخشی از نتایج تحقیقات لابرد (2009) (آزمون در روشنایی) مبنی بر اینکه بین عملکرد افراد با برتری یکطرفه و متقاطع در اجرا و دقت مهارت تیروکمان تفاوت وجود ندارد، همخوان است. همچنین با مطالعه کلس و همکاران (1996) در بررسی مقایسه افراد با برتری یکطرفه و متقاطع در ضربه زننده ها و گیرنده ها با برتری یکطرفه متقاطع در بیسبال و مطالعه لابی و همکاران (1998) در مقایسه مهارت ضربه زدن در بیسبال بین دو گروه با برتری یکطرفه و متقاطع دال بر عدم تفاوت معنی دار بین این دو گروه همخوانی داشت. علاوه بر این فرام (1967)در بررسی مهارت هوک و گروس (1998) در بازبینی 4 مقاله انجام شده (آدامز ، (1965)؛ میلن ، (1995)؛ کلس، (1998)) اذعان داشتند که تفاوتی بین عملکرد این دو گروه وجود ندارد. با بررسی مبانی مربوط به چشم برتری ،عامل دست و چشم و تفاوت های بین چشم غالب و غیر غالب به دلایل همخوانی این تحقیقات می پردازیم. در هدف گیری به سمت یک هدف گسسته چشم ها قبل از شروع حرکت دست بر روی هدف ثابت می شوند و این کار باعث به وجودآمدن سیستم کنترلی می شودکه از طریق آن اطلاعات بصری در مورد موقعیت هدف و چگونگی حرکت دست فراهم می شود (بینستد، 2001). در طول مدت آمادگی، مدت حرکت تثبیتی چشم جهت به دست آوردن مجموعه کافی از پارامترهایی از شوت مانند موقعیت و مسافت هدف، مسیر پرتاب، نیروهای مطلوب جهت انجام حرکت و زمانبندی و هماهنگی اعضا ضروری است (ویکرز،1996). با توجه به این مطالب می توان این نتیجه راگرفت که حرکت دست در هماهنگی چشم و دست در مهارت های هدفگیری به مقدار بسیار زیادی وابسته به حرکت چشم و اطلاعات رسیده از آن است. به نظر می رسد که اثرات مخصوص چشم غالب بر هماهنگی دست و چشم تنها در سطح معینی از فضای نامعین وجود دارد. علاوه براین، تفاوت بین حرکت چشم غالب و غیرغالب در حرکت ساکادی چشم ها دیده می شود و حرکت ساکادی چشم غالب بیشتر از چشم غیر غالب است (آزمار، 2008). همچنین در پرتاب به سمت هدف ثابت تفاوت بین افراد ماهر و مبتدی و همچنین یکی از عامل های بسیار مهم در موفقیت و اجرای دقیق و بهتر این مهارت ها از جمله دارت، گلف، بیلیارد، دریافت و پاس والیبال مدت بی حرکت ماندن چشم (qe) است(ویکرز،1996). پس با دقت در نوع حرکات غالب چشم و تعاریف مربوط به آن و سطح فضای نامعین در رشته هایی مانند تیروکمان، بیسبال، دارت و پرتاب هوک درمی یابیم که در این رشته ها حرکت غالب چشم از نوع ساکادی نیست و مدت زمان ثابت بودن چشم می تواند عامل موثری در موفقیت و اجرای بهتر این مهارت ها باشد و هماهنگی دست و چشم که تا حد بسیار زیادی وابسته به اطلاعات چشم است نمی تواند تحت تاثیر غالب یا غیر غالب بودن چشم قرار گیرد. ? نتایج این تحقیق با بخشی ازنتایج لابرد(2009) ناهمخوان است. وی بیان کرد که در تاریکی عملکرد افراد با برتری یکطرفه بهتر از افراد با برتری متقاطع است. ممکن است دلیل این تفاوت به گیرنده های مخروطی ومیله ای و تعداد آنها در نیمه خارجی و داخلی شبکیه مربوط باشد. طبق گفته پینل(2007) دید مخروطی (دید روزگاهی) در نور کافی اتفاق می افتد و ادراکات رنگی بسیار دقیقی از دنیا می دهد. در نور ضعیف که مخروط ها به اندازه کافی تحریک نمی شوند، دید میله ای ( دید شبانگاهی) رخ می دهد. این در حالیست که طبق گفته پینل در نیمه نزدیک به بینی، در شبکیه، میله های خیلی بیشتری نسبت به نیمه خارجی شبکیه وجود دارد. از طرف دیگر قابل ذکر است که از چشم راست بعضی رشته ها به قشر نیمکره راست می-روند ولی رشته های عصبی نیمه داخلی در کیاسمای اپتیک تقاطع کرده و به نیمکره مقابل می-روند. همین وضع در مورد چشم چپ نیز دیده می شود. پس رشته های عصبی نیمه داخلی شبکیه در چلیپای بینایی تغییر مسیر داده به سمت مخالف مغز می روند. به این ترتیب محرک-هایی که بر سمت راست هر شبکیه بیفتند به نیمکره راست مغز و محرک های وارد بر سمت چپ هر شبکیه به نیمکره چپ منعکس می شوند (اتکینسون‏،1382). با توجه به این دو نکته می توان گفت که افراد با برتری یکطرفه جهت استفاده از اطلاعات بینایی(گیرنده های میله ای) و اجرای مهارت به وسیله دست غالب از یک نیمکره استفاده می کند که ممکن است این عامل باعث برتری تفاوت عملکرد افراد با برتری یکطرفه نسبت به افراد با برتری متقاطع شود. می توان عدم ناهمخوانی تحقیق حاضر و تحقیق لابرد را تفاوت شرایط انجام آزمون (روشنایی و تاریکی) دانست. ?همچنین این نتایج با نتایج آزمار(2008) در بررسی برتر بودن افراد با برتری متقاطع نسبت به افراد با برتری یکطرفه در رشته های رو در رو مانند شمشیر بازی، بوکس و ... ناهمخوان است وی بیان می کند که در ورزش های تن به تن افراد با برتری متقاطع نسبت به افراد با برتری یکطرفه موفق تر عمل می کنند. چرا که مسیرهای عصبی دست و چشم غالب برای اجرای مهارت شامل درگیری یک نیمکره می شود که این باعث کاهش زمان عکس العمل می شود. در رشته دارت چون زمان عکس العمل تاثیر بر اجرای دقیق تر مهارت نمی شود در نتیجه مزیت عکس-العمل کمتر در افراد با برتری متقاطع نمی تواند عامل برتری آنها نسبت به افراد با برتری یکطرفه شود. ? نتایج این مطالعه با تحقیق جونز(1996) دال بر رابطه دست و چشم غالب و مهارت تیراندازی ناهمخوان است. وی به این نتیجه رسید که بین عملکرد افراد با برتری یکطرفه و متقاطع تفاوت معناداری وجود دارد و در یک مدت یکسان افراد با برتری متقاطع مهارت تیراندازی را به خوبی افراد با برتری یکطرفه یاد نمی گیرند. در مهارت هایی مانند تیراندازی (به هدف ثابت) با تفنگ گرچه هدف و پرتاب کننده ثابت هستند و نوع حرکت چشم از نوع تثبیتی است و نوع استفاده از اطلاعات چشم متفاوت از مهارت دارت است. زمانیکه فرد از یک چشم برای هدف گیری استفاده کند و چشم دیگر بسته باشد هدف گیری دچار مشکل نخواهد شد. گرچه میدان دید به وسیله چشم غالب بهتر است (تان،2002). ولی چون دید پیرامونی و ادراک عمق به وسیله دو چشم باز بهتر انجام می شود ورزشکاران ترجیح می دهد که دو چشم خود را باز نگه دارند که در این صورت اگر تیرانداز دارای چشم و دست غالب در طرف مقابل باشد (برتری متقاطع) هدف گیری دچار مشکل خواهد شد (باکلی،2003). زیرا در این حالت دست و چشم غالب در یک طرف نیست و همانطوریکه از تعاریف بیان شده درباره چشم غالب برمی آید چشم غالب چشم دیگر را به کارکردهای تثبیتی وادار می کند(سیچ،1987) و اطلاعات رسیده از چشم غالب توسط مغز سریعتر پردازش می شود (نادسون، 1997). در افراد با برتری متقاطع به دلیل نوع در دست گرفتن تفنگ یا در دست غالب، چشم غیر غالب پشت مگسک تفنگ جهت هدف گیری قرار می گیرد در حالیکه مغز به طور خودکار اطلاعات رسیده از چشم غالب را برای هدف گیری پردازش می کند و بر اساس آن اطلاعات دست را به سمت هدف هدایت می کند. چون بین دو چشم فاصله وجود دارد مطمئنا اطلاعات رسیده از چشم غالب در حالیکه هدف به وسیله چشم غیرغالب دیده می شود نمی تواند برای حرکت دست به سمت هدف مناسب باشد. اما در مهارت دارت با اینکه هر دو چشم باز است ولی هدف گیری مانند تیراندازی با تفنگ توسط چشم خاصی انجام نمی شود و چشم ها به طور عادی به هدف نگاه می کنند چشم غالب، چشم غیرغالب را هدایت می کند و حرکت دست بر اساس آن مهارت را اجرا می کند. در این حالت چشم برتری متقاطع یا یکطرفه نمی تواند باعث تفاوت عملکرد بین دو گروه درعملکرد دارت شود. ?نتایج این تحقیق با مطالعه سوگی یاما(2002) مبنی بر چشم غالب، میدان دید، در مهارت ضربه زدن در رشته گلف ناهمخوان است. وی بیان کرد که دید هر دو گروه به وسیله چشم غالب بهتر از چشم غیر غالب است. اما افراد با برتری یکطرفه در شرایط ضربه به توپ با دو چشم ، فقط چشم راست یا فقط چشم چپ، بهتر از افراد با برتری متقاطع عمل کردند و هر دو گروه در شرایط چشم راست موفق تر از شرایط چشم چپ عمل کردند، که با نتایج تحقیق حاضر ناهمخوان است. علت عدم هم خوانی ممکن است به این دلیل باشد که در هنگام ضربه-زدن چشم راست در پشت توپ و چشم چپ بین توپ و سوراخ قرار می گیرد این باعث شود که هر دو گروه در شرایط چشم راست بهتر از چشم چپ عمل کنند(تاین،2002). چون افراد راست دست با چشم غالب راست جهت گیری (تشخیص موقعیت) فضایی بهتری نسبت به افراد راست دست با چشم غالب چپ دارند(لازارو،2007). چون در این تحقیق منظور از یکطرفه بودن افراد راست دست و راست چشم بوده است بدون اینکه از افراد چپ دست و چپ چشم نیز استفاده کند(این امر برای افراد با برتری متقاطع نیز صادق است) می توان عملکرد بهتر افراد راست چشم را به غالب بودن آن نسبت نداد علاوه بر این مشاهده می کنیم که در سه شرایط تحقیق افرادی که دارای چشم غالب راست بوده اند بهتر عمل کردند حتی زمانیکه چشم غالب آنها بسته بوده( چشم چپ باز) پس نمی توان برتری این گروه را به چشم غالب نسبت داد بلکه باید گفت که چشم راست در اجرای دقیق تر این مهارت موثر است خواه چشم غالب باشد خواه غیر غالب. اگر در شرایطی که فقط چشم چپ باز بود گروهی که دارای چشم غالب چپ بودند بهتر عمل می کردند می شد نتیجه گرفت که چشم غالب در انجام این مهات موثر است. پس می توان ناهمخوانی تحقیق حاضر رابا این تحقیق در تاثیر به سزای چشم راست در اجرای دقیق تر مهارت ضربه در گلف و عدم تاثیر آن در مهارت دارت دانست